A- Fiziksel değişim
Maddenin sadece dış görünümünde meydana gelen değişmelere fiziksel değişim denir.
Maddenin yapısı (kimliği ) değişmez, sadece tanecikler arasındaki boşluk değişir.
Madde yine aynı maddedir fakat görünümü değişmiştir.
Bazı fiziksel değişikliklerde madde tekrar eski halini alabilir.
Fiziksel Değişim Görülen Olaylar
1. Hal değişimleri
Buzun erimesi, suyun buharlaşması, yağın donması
2. Çözünme Olayı
Şekerin ve tuzun suda çözünmesi
3. Ufalanma Olayı
Peynirin rendelenmesi, buğdayın öğütülmesi
4. Yırtılma Olayı
Kağıdın yırtılması, kumaşın yırtılması
5. Kırılma Olayı
Camın kırılması, buzun kırılması
6. Karışımın Oluşması
Kum ve çakılın karışması, kokunun odaya dağılması
7. Genleşme ve Büzülme Olayı
Suyun genleşmesi, demirin büzülmesi
8. Fiziksel Sindirim
Besinlerin ağızda dişlerle parçalanması, yağların safra sıvısı ile yağ damlacıklarına dönüşmesi fiziksel sindirimle gerçekleşir.
Not: Karışımlar iki ya da daha fazla maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşur. Karışımı oluşturan maddeler kimliklerini kaybetmezler. Fiziksel olarak meydana geldiği için fiziksel yollarla ayrılırlar.
Tuz ve su karışımıyla tuzlu su olur. Tuzlu suyu buharlaştırsak tekrar tuz elde edilebilir.
B- Kimyasal değişim
Maddenin iç yapısında meydana gelen değişmelere kimyasal değişim denir.
Maddenin yapısı (kimliği) değişir.
Kimyasal değişimde yeni özellikte maddeler oluşur.
Kimyasal değişim sırasında renk değişimi, gaz çıkışı, ısı veya ışık yayılması gibi belirtiler gözlenir.
Not: Kimyasal değişimle beraber, fiziksel değişmede gözlenir.
Kağıt yandığında kağıt artık kağıt özelliği göstermez. Yeni maddeler oluşur. Kağıt ve oluşan külün de fiziksel özellikleri farklıdır.
| Kimyasal Değişim |
Kimyasal Değişim Görülen Olaylar
1. Kimyasal Tepkimeler
Nötralleşme tepkimesi (Asit baz tepkimesi)
Ayrışma tepkimesi (Bir bileşik ısı ile parçalanabilir yeni madde oluşur.)
2. Yanma Olayı
Kağıdın yanması, kömürün yanması, ekmeğin yanması
3. Paslanma Olayı
Çivinin paslanması, bakırın paslanması, gümüşün kararması (paslanması)
4. Pişirilme
Etin pişmesi, yemeğin pişmesi
5. Kızartılma
Patatesin kızartılması, balığın kızartılması
6. Mayalanma
Hamurun mayalanması, sütün mayalanması
7. Kokuşma
Etin kokuşması, yemeğin kokuşması
8. Küflenme
Peynirin küflenmesi, ekmeğin küflenmesi
9. Çürüme
Domatesin çürümesi, yaprakların çürümesi, tahtanın çürümesi
10. Solunum
Canlıların soluk alıp vermesi
11. Fotosentez
Bitkilerin fotosentez yapmaları
12. Kimyasal Sindirim
Besinlerin tükürük, mide öz suyu, pankreas sıvıları içerisinde bulunan enzimlerle sindirilmesi
Fiziksel ve Kimyasal Değişime Örnekler
- Kanın pıhtılaşması: Kimyasal
- Mumun erimesi: Fiziksel
- Mumun yanması: Kimyasal
- Naftalinin süblimleşmesi: Fiziksel
- Soyulan elmanın kararması: Kimyasal
- Elmanın soyulması: Fiziksel
- Suyun yoğuşması: Fiziksel
- Bitkinin büyümesi: Kimyasal
- Camın erimesi: Fiziksel
- Dişin çürümesi: Kimyasal
- Kumla suyun karışması: Fiziksel
- Tohumun çimlenmesi: Kimyasal
- Şekerin tükürük ile parçalanması: Kimyasal
- Suyun kaynaması: Fiziksel
- Odunun talaş olması: Fiziksel
- Sütün mayalanması: Kimyasal
- Yoğurttan ayran yapılması: Fiziksel
- Kibritin yanması: Kimyasal
- Çamaşır suyunun kumaşı beyazlatması: Kimyasal
- Asit yağmurlarının oluşması ve canlılara zarar vermesi : Kimyasal
- Gökkuşağının oluşması: Fiziksel
- Bakır telin elektriği iletmesi: Fiziksel
- Odunun kömüre dönüşmesi: Kimyasal
- Yaprağın sararması: Kimyasal
- Domatesin olgunlaşması: Kimyasal
- Sütten yağın ayrılması: Fiziksel
- Safra sıvısının yağla karışması: Fiziksel
- Üzüm suyundan sirke yapılması: Kimyasal
- Sirke ile sütün karışması: Kimyasal
- Oksijenin suda çözünmesi: Fiziksel
- Kumdan cam yapılması: Kimyasal
- Erimiş cama şekil verilmesi: Fiziksel
- Suya sandoz tableti atılması: Kimyasal
- Katı iyodun ısıtılınca mor duman çıkarması: Fiziksel
- Yazının silinmesi: Fiziksel
- Kül oluşması: Kimyasal
Fiziksel ve kimyasal değişime diğer örnekler için tıklayınız